นี่หรือ..คือ หมากฮอส...

ประวัติหมากฮอส

กระดานหมากฮอส โดย RYN อนุญาตให้ใช้ได้ตาม สัญญาอนุญาตของครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลง 3.0 ต้นฉบับ.  
 

เชื่อ กันว่า หมากฮอส ( checkers ) มีกำเนิดมาจากหมากรุก ( chess ) โดยดัดแปลงรูปแบบ และกติกาการเล่นให้ง่ายขึ้น  แม้แต่เด็กก็สามารถเรียนรู้และ เล่นเป็นได้ในเวลาไม่นาน คำว่า checkers หมายถึงตาหมากรุก เบี้ยจะเดินคล้ายการเดินของควีน ( queen ) ในหมากรุกยุคแรก ๆ คือเดินทแยงไปด้านหน้าได้ครั้งละ 1 ตา ( ถอยหลังไม่ได้ ) เมื่อเดินไปจนสุดกระดานอีก ด้านหนึ่งจะมีการเปลี่ยนเป็นฮอส  และสามารถเดินถอยหลังได้

จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ ทำให้ทราบว่า หมากรุกมีกำเนิดทางตอนเหนือของประเทศ อินเดียประมาณ พ.ศ.1113 ส่วนหมากฮอสปรากฎครั้งแรกในบันทึกภาษาสเปน เมื่อ พ.ศ.2090 ก่อน จะแพร่หลายไปสู่ส่วนต่าง ๆของโลก

ในยุคกลาง ( middle age) หมากฮอส ถูกรังเกียจว่าเป็น "หมากรุกของผู้หญิง" หรือ chess for lady โดยยังมีหลักฐานปรากฏในภาษาปัจจุ บันของชาติต่าง ๆ  กติกา หมากฮอสท้องถิ่นแต่ละประเทศ จะมีส่วนปลีกย่อยต่างกันออกไป เช่น ในสเปนและไทย ฮอสสามารถ เดินได้ยาวเหมือนบิชอพ(Bishop)ของหมากรุกสากล ในอิตาลี เบี้ยตัวเดียวจะกินฮอสไม่ได้ และในโปแลนด์ ใช้เล่นบนตาราง 10 x 10 ช่อง มีเบี้ยฝ่ายละ 20 ตัว เป็นต้น

หมากฮอสสากล           เป็นหมากฮอสที่เป็นที่ยอมรับและใช้แข่งขันทั้งระดับประเทศและระหว่างประเทศ ผู้เล่นทั้ง 2 ฝ่าย จะมีเบี้ยข้างละ 12 ตัว ฝ่ายดำเดินก่อนเมื่อเปลี่ยนเป็นฮอส( Checkers King )อีกฝ่ายหนึ่งจะ สวมมงกุฎให้โดยใช้เบี้ยสีเดียวกันวางซ้อนลงไปอีก 1 ตัว ฮอสจะเดินหน้าหรือถอยหลังก็ได้ครั้ง ละ1ตา การเล่นหมากฮอสสากลในปัจจุปัน ได้ถูกค้นคว้าแง่มุมการเดินต่าง ๆ จนเกือบหมดสิ้น ดังนั้น ถ้าไห้เลือก เดินอย่างอิสระ นักเล่นที่เก่งสามารถเดินเสมอกี่กระดานก็ได้เท่าที่ต้องการเล่น ยกเว้นแต่จะเสี่ยงเดินเพื่อ เอาชนะ ในการแข่งขันจึงเต็มไปด้วยการเสมอ ตัวอย่างเช่นการแข่งขันชิงแชมป์ระหว่า Anderson กับ James Wyllie ปรากฏว่าเสมกกันถึง 54 กระดาน หมากฮอสจึงได้ชื่อว่าเป็นกีฬาแห่งการเสมอกัน ภายหลังจึงมีการใช้กติกา 2 ก้าวบังคับ ( 47 วิธี ) และ 3 ก้าวบังคับ ( 137 วิธี ) สำหรับการเปิดหมากซึ่งเราได้ดัดแปลงนำมาใช้ การแข่งขันที่สำคัญของกีฬาหมากฮอส  เป็นการแข่งประเภททีมระหว่างประเทศ เริ่มมีครั้งแรกปี พ.ศ. 2427 ระหว่างอังกฤษกับสก๊อตแลนด์  ในปี พ.ศ.2448 อังกฤษส่งทีมข้ามทวีปไปแข่งขันกับสหรัฐอเมริกา จนถึงปัจจุบันนี้ก็ยังมีการจัดการแข่งขันระหว่างประเทศอยู่  แม้จะไม่กว้างขวางและได้รับนิยมเท่าหมากรุกก็ตาม

หมากฮอสไทย   หมากฮอส โดย RYN อนุญาตให้ใช้ได้ตาม สัญญาอนุญาตของครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลง 3.0 ต้นฉบับ.               ดัดแปลงมาจากหมากฮอสสากล ความแตกต่างก็คือฮอสสามารถเดินได้ยาวเหมือนบิชอพ ( Bishop ) และลดเบี้ยเหลือฝ่ายละ 8 ตัว การแปรรูปมีน้อยกว่า หากค้นคว้าและฝึกจนเชี่ยวชาญแล้ว  จะแพ้ไม่เป็นเลย เมื่อหมากฮอสไทยพัฒนาถึงจุดหนึ่งแล้ว ก็คงได้ชื่อว่าเป็นกีฬาแห่งการเสมอกัน การใช้กติกา 3 ก้าวบังคับไม่อาจช่วยได้มากนัก และดูไม่สมเหตุสมผลสำหรับกีฬาที่ต้องการความเป็นอิสระ ในการคิดและตัดสินใจ  ดังนั้น รูปแบบและกติกาการเล่นหมากฮอสไทย  คงจะมีการเปลี่ยนแปลงในอนาคต  เพื่อให้คงเป็นกีฬาแห่งการสร้างสรรค์ และให้ความเพลิดเพลินต่อไป  หมากฮอสคืออะไร หมากฮอส คือ กีฬาประเภทหมากกระดานชนิดหนึ่งประกอบด้วยผู้เล่น 2 ฝ่าย โดยทั่วไปนิยมเล่นฝ่ายละ 1 คน แต่ก็อาจเล่นได้ฝ่ายละหลายคน เพื่อช่วยกันคิด อปกรณ์การเล่น ได้แก่กระดานและหมาก 1 กระดาน ทำด้วยวัสดุพื้นเรียบทำเป็นรูปทรง สี่เหลี่ยมจัตุรัส แบ่งแต่ละด้านออกเป็น 8 ส่วนเท่ากัน จะได้ 64 รูป แต่ละรูปเรียกว่าช่องหรือตา ทำเป็นสีดำ 32 ช่อง สีขาว 32 ช่องสลับกัน และวิธีประดิษฐ์กระดานหมากฮอสก็สามารถทำตามน้องๆโรงเรียนบ้านท่ากลุ่ม จังหวัดชัยภูมิได้ ดังนี้ค่ะ 1. ตัดฟิวเจอร์บอร์ด ขนาด 40x49 ซม. 2. แบ่งฟิวเจอร์บอร์ด ด้านกว้างเป็นช่อง 10 ช่อง แต่ละช่องกว้าง 4 ซม. 3. ด้านยาวออกเป็น 12 ช่อง 4. ลากเส้นตรงตามจุด พร้อมกากบาทลงในช่อง 5. ตัดสติกเกอร์ กว้าง 4 ซม. 40 แผ่น 6. ติดสติกเกอร์ตามช่อง 7. ติดขอบทั้ง 4 ด้วยแลคซีน

วิธีประดิษฐ์กระดานหมากฮอส โดย นักเรียนชั้น ป.2 รร.บ้านท่ากลุ่ม อนุญาตให้ใช้ได้ตาม สัญญาอนุญาตของครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลง 3.0 ต้นฉบับ.


พื้นฐานการเล่นหมากฮอส
 

ก่อนเริ่มการเล่นหมากฮอสในแต่ละครั้ง ทั้ง 2 ฝ่ายมีโอกาสที่จะแพ้ ชนะ หรือเสมอเท่าๆกัน โดยขึ้นอยู่กับปัจจัยในด้านต่างๆดังต่อไปนี้ของแต่ละบคคล

  -ความจำ ความสามารถในการจดจำของแต่ละบคคลย่อมแตกต่างกันออกไป บางคนจำได้เร็ว บางคนความจำไม่ดี บางคนลืมเร็ว และบางคนจำได้นาน ผู้ที่มีความจำดีย่อมได้เปรียบ

  -ประสบการณ์ คือ ความรู้ที่ได้จากการศึกษาหรือจากการเล่น ผู้ที่มีประสบการณ์มากย่อมได้เปรียบ

  -ความคิดและการตัดสินใจ เป็นสิ่งประกอบกันเพราะความคิดเป็นสิ่งที่อยู่ภายในของแต่ละบุคคล ในขณะเล่น ผ้เล่นสามารถคิดวิธีเดินได้มากมาย แต่ต้องเลือกวิธีที่ดีที่สุดเพียงวิธีเดียว

  -สิ่งแวดล้อม คือสภาพแวดล้อมต่างๆขณะเล่น เช่น อากาศ ควันบหรี่ เสียงดัง เป็นต้น สิ่งเหล่านี้มีผลกระทบต่อบคคลต่างกัน ฝ่ายหนึ่งอาจไม่รู้สึกอะไร แต่อีกฝ่ายอาจหงุดหงิดเสียสมาธิได้

  -อารมณ์ อารมณ์ในทางลบ เช่น โกรธ เสียใจ และท้อแม้ เป็นต้น ล้วนส่งผลให้เล่นไม่ดี ผู้เล่นต้องมีจิตใจมั่นคง มีสมาธิจะทำให้เล่นดีขึ้น

  -สุขภาพ สขภาพที่ดี การพักผ่อนที่เพียงพอ ย่อมทำให้ความคิดปลอดโปร่ง มีสมาธิ สามารถเล่นได้ดี แต่ถ้าเกิดเจ็บป่วย อาจเป็นการบั่นทอนการเล่นลงไปได้

ที่มา

1.หมากฮอส และ หมากฮอสกล โดย วินัย ลิ้มดำรงค์ชิต

2.สดยอดกลหมากฮอส โดย วินัย ลิ้มดำรงค์ชิต